Shqipëria është nën sulm kibernetik! Ka disa muaj që grupe të lidhura me angazhime gjeopolitike kanë vendosur Shqipërinë në qendër të shenjestrës së tyre. Edhe pse nuk ka asgjë që mund të jetë 100% e mbrojtur nga sulmet kibernetike, disa pratika pune mund të ndihmojnë në rritjen e mbrojtjes e të dhënave sensitive të qytetarëve shqiptarë.

Më poshtë disa praktika që mund të ndihmojnë në rritjen e sigurisë së faqeve qeveritare në Shqipëri:

Gjithçka pas përdorimit të një Virtual Private Network (VPN)​

Të paktën në dy nga incidentet e fundit të raportuara në Shqipëri, problemet me penetrimin në servera të institucioneve publike shqiptare kanë ndodhur përmes shfrytëzimit të një pike sigurie në Microsoft Exchange ku nuk ishte aplikuar përditësimi (patch) i sigurisë në kohën e duhur. Shih: Microsoft investigates Iranian attacks against the Albanian government

Një strategji kyçe në rritjen e sigurisë është implementimi i Rrjeteve Private Virtuale (VPN) për të mbrojtur ndërfaqet që duhet të hapen vetëm për punononjësit. Një VPN shërben si një tunel i sigurt për transmetimin e të dhënave në internet, duke enkriptuar të dhënat gjatë transmetimit. Për zyrat qeveritare, kjo do të thotë që të gjitha komunikimet mes ndërfaqeve të sistemeve digjitale janë të mbrojtura nga qasja e paautorizuar. Ky enkriptim është veçanërisht i rëndësishëm duke marrë parasysh natyrën e ndjeshme të të dhënave qeveritare, që shpesh përfshijnë informacion personal, regjistra financiarë dhe detaje të sigurisë kombëtare. Duke udhëzuar të gjitha ndërveprimet e klientëve përmes një VPN, zyrat qeveritare mund të ulin ndjeshëm rrezikun e shkeljeve të të dhënave dhe spiunazhit kibernetik, duke siguruar që informacioni i ndjeshëm mbetet konfidencial dhe i sigurt.

Faqe interneti dinamike: Pjesa e veçantë e bazës së të dhënave

Shumica e faqeve që ndërtohen sot janë të bazuara në zgjidhje dinamike, duke ofruar mundësinë për të përditësuar lajmet dhe cdo komponent të faqes me disa klikime. Këto faqe shpesh kërkojnë të bazohen mbi një scripting engine, ose një platformë të fuqishme që mbështetet gjuhë të avancuara për komunikim. Shpesh vecanërisht për agjencitë e vogla në faqet e internetit, 90% e përmbajtjes së faqes qëndron e pandryshuar deri në momentin kur titullari dhe faqja e internetit ndryshohen. Megjithatë këto faqe programohen sikur cdo element i tyre mund të ndryshohet në cdo moment.

Ne lidhje me sigurinë, para se te ndërtoni një faqe pyesni webmaster nëse është e mundur te krijoni një platformë ku editimi i informacionit të bëhet në një zonë të mbrojtur nga një VPN, ndërsa botimi i faqes të jetë një faqe HTML e kompiluar, që nuk ka nevojë për të shkëmbyer informacion me një databazë. Nje webserver i krijuar vetëm për ofrimin e një faqeje në HTML, pa pasur nevojën të lidhet me një databazë (ku shpesh mbahen informacione dhe databaza të tjera) është shumë më i sigurt se një webserver që ka nevojë të lidhet me një databazë. Po provoni të gjeneroni një faqe të thjeshtë në HTML. Nëse po pyesni veten, faqja që po vizitoni është krijuar vetëm me HTML dhe nuk ka asnjë lidhje me një bazë të dhënash.

Hostimi në servera të dedikuar apo shared?​

Serverat e ndarë, Shared Hosting janë tepër të lirë, por sjellin rrezikun duke u ndodhur në një ambient me faqe te tjera, dhe shpeshherë, dhe vetë webmaster të këtyre faqeve nuk e dinë se ku i kanë marrë scriptet që po ngarkojnë në faqe. Për efekt sigurie, kërkoni gjithmonë të hostoni vetëm në servera te dedikuar ose VPS i cili është një version më ekonomik.

Përditësimet e sigurisë​

Mirëmbajtja e sigurisë dhe efikasitetit të një serveri është një aspekt kyç i menaxhimit të çdo shërbimi online ose faqeje të internetit. Procesi i instalimeve te përditësimit të rregullt i serverit është thelbësor për të mbrojtur kundër dobësive, malware-it dhe kërcënimeve të tjera kibernetike. Nëse do të bëni përditësimin e serverit ose të punësoni një agjenci varet nga faktorë të ndryshëm duke përfshirë nivelin e ekspertizës, disponueshmërinë e burimeve dhe kompleksitetin e mjedisit tuaj të serverit. Le të shqyrtojmë përfitimet dhe disavantazhet e të dyja qasjeve.

Përditësimi i serverit​

Përfitimet:

• Efektiv në kosto: Të bërit vetë mund të kursejë para, ndryshe do t’i shkonin agjencisë. Për bizneset e vogla ose startup-et, kjo mund të jetë një faktor i rëndësishëm.
• Kontroll i Drejtpërdrejtë: Ju keni kontroll të drejtpërdrejtë mbi procesin e përditësimit, duke përfshirë kur dhe si aplikohen përditësimet. Kjo mund të jetë thelbësore për konfigurimet e personalizuara ose kërkesat specifike të përputhshmërisë.
• Zhvillimi i Aftësive: Menaxhimi i sigurisë së serverit tuaj mund t’ju ndihmojë ju ose ekipin tuaj të zhvillojë aftësi teknike të vlefshme.

Disavantazhet:

• Koha: Të qëndruarit i përditësuar me dobësitë e fundit dhe përditësimet mund të jetë kohë-rrëmbyese, veçanërisht për bizneset pa një departament të dedikuar IT.
• Rreziku i Gabimeve: Pa ekspertizën e duhur, ka një rrezik më të lartë të gabimeve gjatë procesit të përditësimit, që mund të çojë në ndërprerje ose shkelje të sigurisë.
• Alokimi i Burimeve: Koha dhe përpjekja e shpenzuar për përditësimin mund të ishin më mirë të investuar në aktivitetet tuaja kryesore të biznesit.

Punësimi i një Agjencie​

Përfitimet:

• Ekspertiza: Agjencitë janë të specializuara në menaxhimin dhe sigurinë e serverit, duke sjellë një nivel ekspertize që mund të ulë ndjeshëm rrezikun e kërcënimeve kibernetike.
• Kursimi i kohës: Dhënia me qira e mirëmbajtjes së serverit ju lejon të fokusoheni në biznesin tuaj në vend të teknikaliteteve të menaxhimit të serverit.
• Shërbimet gjithëpërfshirëse: Shumë agjenci ofrojnë një gamë shërbimesh, duke përfshirë monitorimin, kopjimin rezervë dhe rimëkëmbjen, duke ofruar një zgjidhje të gjithanshme për mirëmbajtjen e serverit.

Disavantazhet:

• Kostoja: Punësimi i një agjencie është më i shtrenjtë se të bërit vetë, që mund të mos jetë e realizueshme për të gjitha bizneset.
• Më pak kontroll: Dhënia me qira mund të rezultojë në më pak kontroll të drejtpërdrejtë mbi procesin e përditësimit dhe konfigurimet e serverit, që mund të jetë shqetësuese për bizneset me nevoja specifike për përputhshmëri ose operacionale.
• Varësia: Mbështetja në një agjenci të jashtme për mirëmbajtjen e serverit mund të krijojë një varësi, që mund të shkaktojë probleme nëse niveli i shërbimit nuk përmbush pritshmëritë ose nëse disponueshmëria e agjencisë ndryshon.

Përfundim​

Vendimi për të përditësuar vetë serverin tuaj ose të punësoni një agjenci duhet të bazohet në një vlerësim të kujdesshëm të nevojave specifike të biznesit tuaj, burimeve dhe tolerancës ndaj rrezikut. Për bizneset me aftësitë teknike dhe burimet e nevojshme, vetëpërditësimi mund të jetë një mënyrë efektive në kosto dhe për të mbajtur sigurinë e serverit. Megjithatë, për organizatat pa staf të dedikuar IT ose për ato që preferojnë të përqendrohen në operacionet e tyre kryesore, punësimi i një agjencie mund të ofrojë fleksibilitet, ekspertizë dhe më shumë kohë për të dedikuar në rritjen e biznesit. Në fund të fundit, është thelbësore që serveri juaj të përditësohet rregullisht dhe të mbahet i sigurt, pavarësisht nga metoda që keni zgjedhur.